Sociale media, Wetenschapsjournalistiek

Pseudowetenschap

Het is om treurig van te worden dat zoveel mensen meegaan in het krankzinnig gewauwel van pseudowetenschappers als Engel en de Hond. Zou het ooit tot die mensen doordringen dat Engel en de Hond eigenlijk helemaal niets aantonen? Ze breien meningen en leugens en, vooruit, wat feiten aan elkaar en verkondigen dan het resultaat van hun werkstukje met een stelligheid die wetenschappers nooit zouden aandurven. Ze doen zich voor als wetenschappers (want ja, immers een wetenschappelijke studie gevolgd), maar vallen in de eerste de beste valkuil: confirmation bias, ofwel het zoeken naar data en bewijs die jouw aanname ondersteunen en (bewust?) vergeten om naar data en bewijs te zoeken die je aanname kan ontkrachten. Naast deze wetenschappelijke doodzonde, wakkeren ze ook nog eens het toch al niet hoge vertrouwen in de wetenschap aan door verdachtmakingen te uiten naar integere wetenschappers en wetenschappelijke tijdschriften zonder enige onderbouwing. Dit is overigens wetenschappelijke fout 2: je bewering niet ondersteunen met overtuigend bewijs. Iets wat ook die Meijelse kwakzalver deed met zijn hydroxochloroquine overigens. Elens mag dan wel enkele patiënten hebben genezen, maar iedereen met een beetje gezond verstand zou moeten begrijpen dat je niet kan concluderen dat het kwam door de medicijnen die hij had voorgeschreven. Het kan een toevalstreffer zijn geweest, er was geen controlegroep en het was wel een heel kleine steekproef, om een paar ernstige fouten te noemen. Zoals zo vaak als voorbeeld gegeven: Als ik acht zwarte zwanen zie, is mijn conclusie dan ook dat alle zwanen zwart zijn? En toch, de man kreeg alle aandacht en wetenschappelijke publicaties die bewijs vonden tegen zijn medicijnencocktail werden argwanend bekritiseerd.
Wat me fascineert is dat de ideeën van deze kwakzalvers en charlatans klakkeloos door een hoop mensen worden aangenomen, maar wanneer gekwalificeerde virologen en epidemiologen met bevindingen komen, men opeens ultra-kritisch wordt. Ook dit is confirmation bias: een verhaal past goed bij het eigen (egoïstische?) idee dat het nu wel genoeg is geweest met die vervelende maatregelen. Als je reageert op hun overtuigingen, dan schrijven ze dat je kritisch moet zijn of zelf moet nadenken. Als je dan met kritiek op hun ideeën komt (vaak hoef je er maar twee seconden voor te googlen), dan is het natuurlijk ook niet goed. Dan ben je ineens gebrainwasht door je universiteit of door de media. Ze zullen wel een ander soort ‘kritisch zijn’ bedoelen. Of ze zeggen: “Follow the money!” Prima, zullen we dat eens doen bij Engel of de Hond? Engel is er alles aan gelegen om weer zijn eigen dansbusiness draaiend te krijgen. En de Hond kan alle publiciteit gebruiken voor, wederom, zijn eigen business. Toch worden zij niet gewantrouwd en een academicus, wiens enige drijfveren zijn om de eigen nieuwsgierigheid te voeden en mooie publicaties te schrijven, wel.
Waarom is dat toch? Is het de manier waarop Engel en de Hond met volle overtuiging en 100% zekerheid hun stellingen poneren? Geeft dat een comfortabele zekerheid? Of is het gewoon lekker om tegen de gevestigde orde in te gaan? “Als zij A zeggen, dan zeg ik automatisch B, lekker puh!” Ik vrees dat het ook een gebrek is aan kennis en begrip over wat wetenschap is. Wetenschap gaat niet over dé waarheid. Het gaat over het verklaren en begrijpen van alles om ons heen en dat doen volgens van tevoren afgesproken regels. Engel en de Hond hebben lak aan die regels, maar vinden het wel zo prettig het predikaat ‘wetenschappelijk’ aan hun broddelwerk te verbinden.
En nu moet van Dissel ook nog in debat met de Hond. Zou het niet beter zijn als van Dissel zijn energie kon steken in de huidige crisis in plaats van met een hobby-onderzoeker een discussie te moeten aangaan? En zou het niet beter zijn dat Engel en de Hond eens oproepen om stil te staan bij de ruim 6000 mensen die overleden zijn aan COVID19 of de mensen die op dit moment nog een enorme weg hebben te gaan om te herstellen? Of om eens stil te staan bij al die zorgverleners die maanden in stressvolle situaties levens hebben proberen te redden? En bij de fysiek zwakkeren die nog steeds geïsoleerd moeten blijven leven om te voorkomen dat ze geïnfecteerd raken door mensen die het allemaal niet zo nauw nemen?
We geven onnodig aandacht aan personen die zich helemaal niet zouden moeten bemoeien met deze complexe materie. Laat het over aan de experts die weten wat ze doen en met aantoonbare en verifieerbare feiten komen. Leg je er bij neer dat zij ook niet alles weten, maar wel hun stinkende best doen om jou en je familie gezond te houden. Het publiek heeft niets aan de inbreng van Engel en de Hond. Ze vertroebelen de boel en krijgen een aanhang om de verkeerde redenen. Engel en de Hond geven geen fris tegengeluid. Het is ongefundeerd gekakel van de bovenste plank. 

Ik sluit af met een mooi citaat van Ed Yong: “No one knows it all, and those who claim to should not be trusted.”

Disclaimer: De inhoud van dit artikel geeft uitsluitend het perspectief van de auteur weer.