De afgelopen twee maanden hield het Europees Parlement een openbare raadpleging over het verzetten van de klok. Het resultaat van de Europese enquête is dat een meerderheid af wil van de zomertijd. Dit betekent nog niet dat we vanaf 28 oktober voor de laatste keer de klok verzetten. Gelukkig maar, want de zomertijd heeft ook zo zijn voordelen.

Benjamin Franklin vroeg het zich bij wijze van grap af in een brief die gepubliceerd werd in Le Journal de Paris van 26 april 1784: Hoeveel geld en kaarsen konden de Parijzenaren wel besparen als ze vroeger wakker zouden worden en beter gebruik konden maken van het daglicht? Franklin, een uitgesproken ochtendmens en bekend om het gebruik van subtiele humor in zijn stukken, wilde met de brief alleen zijn ongenoegen uiten over de late bedtijden van de Parijse gemeenschap. Zijn idee was uiteindelijk wel de inspiratie voor Duitsland om in 1916 de zomer- en wintertijd in te voeren. De oorlog was duur en op deze manier kon men kolen besparen. Meerdere landen volgden en de Britse regering beredeneerde dat de invoering ervoor moest zorgen dat meer werkuren en militaire training in het daglicht plaatsvonden, de bevolking actiever werd in de avond en de industrie dus lagere energiekosten zou hebben.

De zomertijd werd ook weer een tijd afgeschaft, maar de oliecrisis in 1977 zorgde ervoor dat een aantal landen vanaf dat moment structureel de klok in het voorjaar één uur vooruit en in het najaar één uur achteruit ging zetten. Sinds 2000 is het voor alle Europese lidstaten zelfs verplicht een zomertijd te hebben en synchroon te laten lopen met heel Europa. Maar nu wil Europa er dus vanaf. Omdat de zomertijd voor chronische slaapproblemen zou zorgen, verkeersongelukken zou veroorzaken en er geen energie wordt bespaard.

Wetenschappelijk onderzoek laat echter zien dat het wel meevalt met die slaapproblemen. Grootschalige studies zijn nog nooit uitgevoerd, maar als er al nadelige effecten vanwege de zomertijd zijn gevonden dan is het vaak bij specifieke groepen zoals ouderen, pubers of extreme avondmensen. Bovendien zijn de gevolgen van het verzetten van de klok van voorbijgaande aard. Als het slaappatroon van mensen al verandert dan herstelt het patroon zich in de meeste gevallen binnen een dag of vijf.

Ook op het gebied van verkeersongelukken kan niet geconcludeerd worden dat de zomertijd een slechte maatregel is. In tegenstelling tot de slaapstudies is hier wel sprake van meerdere onderzoeken met grote steekproefaantallen, maar de resultaten zijn ook in dit geval niet eenduidig. In meerdere studies werd een verhoging in het aantal verkeersongelukken de maandag direct na het verzetten van de klok gevonden, maar er zijn net zoveel studies die aantonen dat er geen verhoging is. Sterker nog, op de lange termijn werd een verlaging van het aantal verkeersongelukken gevonden vanwege de verbetering van de lichtomstandigheden.

En dan, hoe zit het met de energie? Het energiebesparende effect is inderdaad bijna te verwaarlozen. Wereldwijd is de totale besparing slechts 0,34% van de totale energieconsumptie. In Europa ligt dit getal iets hoger tussen 0,5% en 2,5% afhankelijk van de geografische locatie: Hoe noordelijker de breedtegraad, hoe meer energiebesparing.

Het minimale energiebesparende effect is voor veel mensen hét argument om de zomertijd af te schaffen. Dat is vreemd. In een tijd waarin we, een klein aantal hardnekkige sceptici uitgezonderd, onderkennen dat we er alles aan moeten doen om ons klimaat te redden vinden we opeens dat deze maatregel wél afgeschaft mag worden. Zo lang de alternatieven voor fossiele brandstoffen nog steeds niet als serieuze alternatieven worden beschouwd kunnen we maar beter alle kleine beetjes die ons milieu helpen blijven koesteren.

En dan is nog een ander belangrijk voordeel: de zomertijd is goed voor onze gezondheid. De Britten hadden het honderd jaar geleden al juist, maar het is recent pas bevestigd. In een internationaal onderzoek naar fysieke activiteit bij kinderen werd duidelijk dat kinderen een stuk actiever werden zodra de zomertijd was begonnen. Volgens het onderzoek is er geen enkele andere overheidsmaatregel voor het bevorderen van beweging bij kinderen zo effectief als het starten van de zomertijd.

Het is prima dat het Europese Parlement nog eens goed naar de voor- en nadelen van de zomertijd wil kijken. Hopelijk ziet het dan ook in dat deze kunstmatige ingreep in tijd moet blijven bestaan. Ten eerste voor ons kwetsbare milieu en ten tweede voor onze net zo kwetsbare gezondheid. En voor de mensen die er toch ieder jaar last van hebben kan de werkgroep van het Europese Parlement alvast een jaarlijks terugkerende informatiecampagne gaan ontwikkelen. Het is gebleken dat met gedragsadviezen en tips over hoe men zich kan voorbereiden op de verandering in de klok een hele hoop ellende voorkomen kan worden.

Disclaimer: Dit artikel is geschreven in het kader van de cursus Wetenschapsjournalistiek. De inhoud van het artikel geeft uitsluitend het perspectief van de auteur weer.